Τι προβλέπει ο νέος προϋπολογισμός
TOY ΑΚΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΝέα φορολογικά βάρη
O Αύγουστος είναι παραδοσιακά ο μήνας που το υπουργείο Οικονομικών ξεκινά τη διαδικασία για την κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς και ετοιμάζει την εισήγηση προς τον πρωθυπουργό, ενόψει της ομιλίας του στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης που γίνονται στις αρχές κάθε Σεπτεμβρίου.
Ο κανόνας αυτός ισχύει και για το φετινό Αύγουστο, αν και φυσικά ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου και οι υπηρεσίες του έχουν να ασχοληθούν και με πλήθος άλλων ζητημάτων, που αφορούν κυρίως στην υλοποίηση των διαρθρωτικών και άλλων μέτρων που προβλέπονται από το Μνημόνιο.Η πρωθυπουργική ομιλία στη Θεσσαλονίκη είχε συνδεθεί τις τελευταίες δεκαετίες με την εξαγγελία ευχάριστων οικονομικών μέτρων, δείγμα και αυτό της παθογένειας που αντιμετώπιζε η χώρα. Ακόμη και στις χρονιές που το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξανόταν και δεν υπήρχαν αντοχές για «παροχές», η πίεση που ασκούσαν οι πρωθυπουργοί στους υπουργούς των Οικονομικών ήταν μεγάλη για να ανακοινώσουν έστω και ένα εντυπωσιακό μέτρο, ώστε να κερδίσουν έτσι κάποιες εφήμερες εντυπώσεις και μία –μικρή και πρόσκαιρη– άνοδο των ποσοστών δημοφιλίας τους. Φυσικά, όταν χρειαζόταν να ανακοινωθούν δυσάρεστα μέτρα, το θλιβερό καθήκον αναλάμβανε ο υπουργός Οικονομικών ή, όπως έγινε και πρόσφατα με το Μνημόνιο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Ποιος δεν θυμάται τα περίφημα «πακέτα Σημίτη», όπως τα είχαν βαπτίσει οι φίλα προσκείμενοι δημοσιογράφοι, με τα οποία ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρούσε να αλλάξει το κλίμα εις βάρος του ΠΑΣΟΚ μετά την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ; Η δημιουργία θετικού κλίματος από το βήμα της ΔΕΘ συνεχίστηκε και μετά το 2004 από τον Κώστα Καραμανλή, μέχρι που αυτές οι λαμπρές τελετές έλαβαν απότομα τέλος πέρσι το Σεπτέμβριο –βοηθούσης φυσικά της διεθνούς κρίσης–, όταν ο κ. Καραμανλής αντί για παροχές υποσχέθηκε «θυσίες» για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους και μάλιστα εν μέσω προεκλογικής περιόδου.Άρση αντικινήτρων για επενδύσεις
Ο προϋπολογισμός για το 2011, σύμφωνα με το Μνημόνιο, θα προβλέπει μέτρα περαιτέρω αύξησης της φορολογίας.Ο σημερινός πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου θέλει να συνεχίσει με άλλη λογική την παράδοση της ΔΕΘ, έχοντας ως στόχο να βελτιώσει όσο μπορεί το ιδιαίτερα απαισιόδοξο κλίμα που επικρατεί στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Επειδή, όμως, δεν υπάρχει «σάλιο» για να εξαγγείλει μέτρα στήριξης των εισοδημάτων των εργαζομένων ή των συνταξιούχων, ο πρωθυπουργός θα αρκεστεί σε «μερεμέτια» της κοινωνικής πολιτικής, με κινήσεις που δεν θα έχουν σημαντικό δημοσιονομικό κόστος αλλά θα αξιοποιούν αποτελεσματικά τους πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Κυρίως, όμως, θα επιχειρήσει την ανάταξη του κλίματος μέσα από την περιγραφή μιας αναπτυξιακής πολιτικής, που θα καλύπτει όλους τους τομείς της οικονομίας, με στόχο να αποτελέσει ένα ρεαλιστικό αντίβαρο στην ύφεση που προκαλεί η ισχυρή δημοσιονομική προσαρμογή. Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής θα ανακοινωθεί πιθανότατα και η άρση των φορολογικών αντικινήτρων για τις επενδύσεις –όπως η αύξηση της φορολογίας των διανεμόμενων κερδών για τις επιχειρήσεις στο 40%– που θεσπίστηκαν με τον πρόσφατο φορολογικό νόμο.Οι εξαγγελίες που θα κάνει ο κ. Παπανδρέου στη ΔΕΘ συναρτώνται άμεσα με τις κατευθύνσεις και την εξειδίκευση του προϋπολογισμού για το 2011, ο οποίος σύμφωνα με το Μνημόνιο θα προβλέπει μέτρα περαιτέρω αύξησης της φορολογίας και περικοπής των δημοσίων δαπανών ύψους σχεδόν 10 δις ευρώ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η μεταφορά αγαθών και υπηρεσιών από το χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 11% στον υψηλό 23%, η αύξηση των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων, τα πράσινα τέλη, η ειδική εισφορά σε κερδοφόρες επιχειρήσεις, η μείωση των υψηλότερων συντάξεων και το «πάγωμα» γενικά των συντάξεων. Ο νέος προϋπολογισμός αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για τη μελλοντική πορεία της οικονομίας και της ίδιας της χώρας, καθώς ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος ενός φαύλου κύκλου μεγαλύτερης ύφεσης και διατήρησης του ελλείμματος σε υψηλά επίπεδα.Ο φαύλος κύκλος ύφεσης και ελλείμματος
Η δυσκολία μείωσης του ελλείμματος το 2011 είναι δεδομένη, όπως φαίνεται και από το στόχο που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα, που έχει οριστεί στο 7,6% του ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος) σε σχέση με το 8,1% που είναι ο στόχος για το 2010. Η κυβέρνηση, δηλαδή, πρέπει να συμπεριλάβει στον επόμενο προϋπολογισμό ομοβροντία μέτρων που αντιστοιχούν στο 4,3% του ΑΕΠ για να επιτύχει τη μείωση του ελλείμματος μόλις κατά 0,5%. Και αυτό επειδή, λόγω της ύφεσης που προβλέπεται στο 2,5% για το 2011, ο προϋπολογισμός θα χάσει έσοδα πολλών δις ευρώ από τη φορολογία των επιχειρήσεων και των φυσικών προσώπων, από τις πωλήσεις αυτοκινήτων κ.λπ. Πρόκειται για τεράστια αναντιστοιχία, η οποία δείχνει ότι ο φαύλος κύκλος ήδη λειτουργεί και το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα σπάσει μέσα στο 2011, ώστε από την επόμενη χρονιά να επανέλθουμε σε μια πιο φυσιολογική κατάσταση, με μια καλύτερη αντιστοιχία μεταξύ της έντασης των δημοσιονομικών μέτρων και της μείωσης του ελλείμματος.Κρίσιμη σημασία για τη διαμόρφωση του προϋπολογισμού του 2011 έχει η υλοποίηση του φετινού προϋπολογισμού, γιατί είναι φανερό ότι, αν δεν επιτευχθεί φέτος ο στόχος για το έλλειμμα, θα μεταφερθεί ένα πρόσθετο βάρος στο 2011, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με επιπλέον μέτρα. Από την πλευρά του υπουργείου Οικονομικών εκπέμπονται συνεχείς ενέσεις αισιοδοξίας ότι ο στόχος για το έλλειμμα θα επιτευχθεί με βεβαιότητα, με βάση και τα στοιχεία που δείχνουν μείωσή του στο πρώτο εξάμηνο κατά 45% έναντι 39% που ήταν ο στόχος. Σύμφωνα με τους επιτελείς του ΥΠΟΙΟ, η υστέρηση που σημειώνεται στα έσοδα του Δημοσίου –αυξήθηκαν κατά 7% αντί 13%– θα καλυφθεί από τη μεγαλύτερη μείωση των δημοσίων δαπανών, η οποία δημιουργεί ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» της τάξης των 4 δις ευρώ. Αυτή η εκτίμηση, ωστόσο, είναι μάλλον αισιόδοξη και αμφισβητείται από τους ελεγκτές της τρόικας, οι οποίοι δεν ανησυχούν μόνο για την υστέρηση των εσόδων αλλά και για τις υπερβάσεις των δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων και των δημόσιων επιχειρήσεων που πρέπει επίσης να καλυφθούν αλλά και από το γεγονός ότι το Δημόσιο αναβάλλει την πληρωμή υποχρεώσεών του στις επιχειρήσεις. Τον κίνδυνο που δημιουργείται από την υστέρηση των εσόδων για τον προϋπολογισμό του 2011 σημείωσε πρόσφατα και ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Γιάννης Στουρνάρας.Τελικές αποφάσεις το φθινόπωρο
Επειδή η επιβολή κι άλλων αντιλαϊκών μέτρων, πέραν αυτών που προβλέπονται από το Μνημόνιο –είτε με περαιτέρω αύξηση της φορολογίας είτε με περαιτέρω περικοπή των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων– είναι και πολιτικά και κοινωνικά επικίνδυνη αλλά και δεν θα εγγυάται την υλοποίηση των στόχων, οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν το φθινόπωρο. Τότε θα υπάρχει καλύτερη εικόνα για την υλοποίηση του φετινού προϋπολογισμού και με βάση αυτή την εικόνα θα αποφασιστεί σε ανώτατο επίπεδο αν θα πρέπει να ζητηθούν κι άλλα μέτρα ή αν θα είναι καλύτερα να δοθεί το «πράσινο φως» για μια ήπια αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους. Σημειώνεται ότι το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης που έχει συζητηθεί δεν θα μειώνει την ονομαστική αξία των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου αλλά θα βασιστεί στην επιμήκυνση της λήξης τους και τη μείωση του επιτοκίου που πληρώνεται στους κατόχους των ομολόγων. Από μια τέτοια κίνηση, το όφελος για τον προϋπολογισμό θα ήταν μεγαλύτερο από 3 δις ευρώ και θα διευκόλυνε κατά πολύ την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος.
TOY ΑΚΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ
Νέα φορολογικά βάρη
O Αύγουστος είναι παραδοσιακά ο μήνας που το υπουργείο Οικονομικών ξεκινά τη διαδικασία για την κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς και ετοιμάζει την εισήγηση προς τον πρωθυπουργό, ενόψει της ομιλίας του στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης που γίνονται στις αρχές κάθε Σεπτεμβρίου. Ο κανόνας αυτός ισχύει και για το φετινό Αύγουστο, αν και φυσικά ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου και οι υπηρεσίες του έχουν να ασχοληθούν και με πλήθος άλλων ζητημάτων, που αφορούν κυρίως στην υλοποίηση των διαρθρωτικών και άλλων μέτρων που προβλέπονται από το Μνημόνιο.
Ο κανόνας αυτός ισχύει και για το φετινό Αύγουστο, αν και φυσικά ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου και οι υπηρεσίες του έχουν να ασχοληθούν και με πλήθος άλλων ζητημάτων, που αφορούν κυρίως στην υλοποίηση των διαρθρωτικών και άλλων μέτρων που προβλέπονται από το Μνημόνιο.Η πρωθυπουργική ομιλία στη Θεσσαλονίκη είχε συνδεθεί τις τελευταίες δεκαετίες με την εξαγγελία ευχάριστων οικονομικών μέτρων, δείγμα και αυτό της παθογένειας που αντιμετώπιζε η χώρα. Ακόμη και στις χρονιές που το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξανόταν και δεν υπήρχαν αντοχές για «παροχές», η πίεση που ασκούσαν οι πρωθυπουργοί στους υπουργούς των Οικονομικών ήταν μεγάλη για να ανακοινώσουν έστω και ένα εντυπωσιακό μέτρο, ώστε να κερδίσουν έτσι κάποιες εφήμερες εντυπώσεις και μία –μικρή και πρόσκαιρη– άνοδο των ποσοστών δημοφιλίας τους. Φυσικά, όταν χρειαζόταν να ανακοινωθούν δυσάρεστα μέτρα, το θλιβερό καθήκον αναλάμβανε ο υπουργός Οικονομικών ή, όπως έγινε και πρόσφατα με το Μνημόνιο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Ποιος δεν θυμάται τα περίφημα «πακέτα Σημίτη», όπως τα είχαν βαπτίσει οι φίλα προσκείμενοι δημοσιογράφοι, με τα οποία ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρούσε να αλλάξει το κλίμα εις βάρος του ΠΑΣΟΚ μετά την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ; Η δημιουργία θετικού κλίματος από το βήμα της ΔΕΘ συνεχίστηκε και μετά το 2004 από τον Κώστα Καραμανλή, μέχρι που αυτές οι λαμπρές τελετές έλαβαν απότομα τέλος πέρσι το Σεπτέμβριο –βοηθούσης φυσικά της διεθνούς κρίσης–, όταν ο κ. Καραμανλής αντί για παροχές υποσχέθηκε «θυσίες» για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους και μάλιστα εν μέσω προεκλογικής περιόδου.
Άρση αντικινήτρων για επενδύσεις
Ο προϋπολογισμός για το 2011, σύμφωνα με το Μνημόνιο, θα προβλέπει μέτρα περαιτέρω αύξησης της φορολογίας.
Ο σημερινός πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου θέλει να συνεχίσει με άλλη λογική την παράδοση της ΔΕΘ, έχοντας ως στόχο να βελτιώσει όσο μπορεί το ιδιαίτερα απαισιόδοξο κλίμα που επικρατεί στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Επειδή, όμως, δεν υπάρχει «σάλιο» για να εξαγγείλει μέτρα στήριξης των εισοδημάτων των εργαζομένων ή των συνταξιούχων, ο πρωθυπουργός θα αρκεστεί σε «μερεμέτια» της κοινωνικής πολιτικής, με κινήσεις που δεν θα έχουν σημαντικό δημοσιονομικό κόστος αλλά θα αξιοποιούν αποτελεσματικά τους πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Κυρίως, όμως, θα επιχειρήσει την ανάταξη του κλίματος μέσα από την περιγραφή μιας αναπτυξιακής πολιτικής, που θα καλύπτει όλους τους τομείς της οικονομίας, με στόχο να αποτελέσει ένα ρεαλιστικό αντίβαρο στην ύφεση που προκαλεί η ισχυρή δημοσιονομική προσαρμογή. Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής θα ανακοινωθεί πιθανότατα και η άρση των φορολογικών αντικινήτρων για τις επενδύσεις –όπως η αύξηση της φορολογίας των διανεμόμενων κερδών για τις επιχειρήσεις στο 40%– που θεσπίστηκαν με τον πρόσφατο φορολογικό νόμο.
Οι εξαγγελίες που θα κάνει ο κ. Παπανδρέου στη ΔΕΘ συναρτώνται άμεσα με τις κατευθύνσεις και την εξειδίκευση του προϋπολογισμού για το 2011, ο οποίος σύμφωνα με το Μνημόνιο θα προβλέπει μέτρα περαιτέρω αύξησης της φορολογίας και περικοπής των δημοσίων δαπανών ύψους σχεδόν 10 δις ευρώ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η μεταφορά αγαθών και υπηρεσιών από το χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 11% στον υψηλό 23%, η αύξηση των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων, τα πράσινα τέλη, η ειδική εισφορά σε κερδοφόρες επιχειρήσεις, η μείωση των υψηλότερων συντάξεων και το «πάγωμα» γενικά των συντάξεων. Ο νέος προϋπολογισμός αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για τη μελλοντική πορεία της οικονομίας και της ίδιας της χώρας, καθώς ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος ενός φαύλου κύκλου μεγαλύτερης ύφεσης και διατήρησης του ελλείμματος σε υψηλά επίπεδα.
Ο φαύλος κύκλος ύφεσης και ελλείμματος
Η δυσκολία μείωσης του ελλείμματος το 2011 είναι δεδομένη, όπως φαίνεται και από το στόχο που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα, που έχει οριστεί στο 7,6% του ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος) σε σχέση με το 8,1% που είναι ο στόχος για το 2010. Η κυβέρνηση, δηλαδή, πρέπει να συμπεριλάβει στον επόμενο προϋπολογισμό ομοβροντία μέτρων που αντιστοιχούν στο 4,3% του ΑΕΠ για να επιτύχει τη μείωση του ελλείμματος μόλις κατά 0,5%. Και αυτό επειδή, λόγω της ύφεσης που προβλέπεται στο 2,5% για το 2011, ο προϋπολογισμός θα χάσει έσοδα πολλών δις ευρώ από τη φορολογία των επιχειρήσεων και των φυσικών προσώπων, από τις πωλήσεις αυτοκινήτων κ.λπ. Πρόκειται για τεράστια αναντιστοιχία, η οποία δείχνει ότι ο φαύλος κύκλος ήδη λειτουργεί και το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα σπάσει μέσα στο 2011, ώστε από την επόμενη χρονιά να επανέλθουμε σε μια πιο φυσιολογική κατάσταση, με μια καλύτερη αντιστοιχία μεταξύ της έντασης των δημοσιονομικών μέτρων και της μείωσης του ελλείμματος.
Κρίσιμη σημασία για τη διαμόρφωση του προϋπολογισμού του 2011 έχει η υλοποίηση του φετινού προϋπολογισμού, γιατί είναι φανερό ότι, αν δεν επιτευχθεί φέτος ο στόχος για το έλλειμμα, θα μεταφερθεί ένα πρόσθετο βάρος στο 2011, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με επιπλέον μέτρα. Από την πλευρά του υπουργείου Οικονομικών εκπέμπονται συνεχείς ενέσεις αισιοδοξίας ότι ο στόχος για το έλλειμμα θα επιτευχθεί με βεβαιότητα, με βάση και τα στοιχεία που δείχνουν μείωσή του στο πρώτο εξάμηνο κατά 45% έναντι 39% που ήταν ο στόχος. Σύμφωνα με τους επιτελείς του ΥΠΟΙΟ, η υστέρηση που σημειώνεται στα έσοδα του Δημοσίου –αυξήθηκαν κατά 7% αντί 13%– θα καλυφθεί από τη μεγαλύτερη μείωση των δημοσίων δαπανών, η οποία δημιουργεί ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» της τάξης των 4 δις ευρώ. Αυτή η εκτίμηση, ωστόσο, είναι μάλλον αισιόδοξη και αμφισβητείται από τους ελεγκτές της τρόικας, οι οποίοι δεν ανησυχούν μόνο για την υστέρηση των εσόδων αλλά και για τις υπερβάσεις των δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων και των δημόσιων επιχειρήσεων που πρέπει επίσης να καλυφθούν αλλά και από το γεγονός ότι το Δημόσιο αναβάλλει την πληρωμή υποχρεώσεών του στις επιχειρήσεις. Τον κίνδυνο που δημιουργείται από την υστέρηση των εσόδων για τον προϋπολογισμό του 2011 σημείωσε πρόσφατα και ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Γιάννης Στουρνάρας.
Τελικές αποφάσεις το φθινόπωρο
Επειδή η επιβολή κι άλλων αντιλαϊκών μέτρων, πέραν αυτών που προβλέπονται από το Μνημόνιο –είτε με περαιτέρω αύξηση της φορολογίας είτε με περαιτέρω περικοπή των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων– είναι και πολιτικά και κοινωνικά επικίνδυνη αλλά και δεν θα εγγυάται την υλοποίηση των στόχων, οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν το φθινόπωρο. Τότε θα υπάρχει καλύτερη εικόνα για την υλοποίηση του φετινού προϋπολογισμού και με βάση αυτή την εικόνα θα αποφασιστεί σε ανώτατο επίπεδο αν θα πρέπει να ζητηθούν κι άλλα μέτρα ή αν θα είναι καλύτερα να δοθεί το «πράσινο φως» για μια ήπια αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους. Σημειώνεται ότι το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης που έχει συζητηθεί δεν θα μειώνει την ονομαστική αξία των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου αλλά θα βασιστεί στην επιμήκυνση της λήξης τους και τη μείωση του επιτοκίου που πληρώνεται στους κατόχους των ομολόγων. Από μια τέτοια κίνηση, το όφελος για τον προϋπολογισμό θα ήταν μεγαλύτερο από 3 δις ευρώ και θα διευκόλυνε κατά πολύ την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου