Το ονόμασαν «κλέφτη του μυαλού» και «εξολοθρευτή των φτωχών». Στην Αργεντινή του 2001, το «πάκο» εμφανίστηκε ως το ναρκωτικό της κρίσης και εξαφάνισε μία ολόκληρη γενιά. Στην Ελλάδα του 2012 ένα άλλο
ναρκωτικό, το «σίσα», που κοστίζει λίγο αλλά σκοτώνει γρήγορα είναι το δηλητήριο που διακινείται κατά κύριο λόγο στις πιάτσες. Η Κατερίνα Μάτσα ψυχίατρος και επιστημονική υπεύθυνη του «18 Άνω», κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις νέες ουσίες της κρίσης, ασκεί σκληρή κριτική στην προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Υγείας και χτυπά συναγερμό για την δεινή κατάσταση των κέντρων πρόληψης.
Το ναρκωτικό που γέννησε η κρίση
«Η βασική ουσία των ναρκωτικών της κρίσης δεν είναι καινούργια. Το καινούργιο με αυτά είναι ότι έχουν προσμίξεις που είναι πάρα πολύ επικίνδυνες, κατασκευάζονται πρόχειρα σε σπιτικές κουζίνες κι αυτό τα κάνει να είναι πάρα πολύ φθηνά» λέει η κ.Μάτσα.
Η βασική ουσία του «σίσα» είναι μεθαμφεταμίνη ανακατεμένη με υγρά μπαταρίας, με χλωρίνη, με φωτιστικό πετρέλαιο, ακόμα και με στρυχνίνη και κοστίζει από 1-5 ευρώ η δόση. «Τα ναρκωτικά αυτά είναι προσιτά στα νέα παιδιά, στους φτωχούς, στους άνεργους, στους εξαθλιωμένους ανθρώπους, σε αυτούς που δεν μπορούν να προμηθευτούν τα άλλα. Έχουν πολύ μεγάλη τοξικότητα, επιδρούν σε πολύ βασικά όργανα, όπως στον εγκέφαλο, στην καρδιά, στο συκώτι και επιπλέον προκαλούν ψυχιατρικές διαταραχές. Αυτά τα ναρκωτικά μπαίνουν συνήθως στην αγορά όταν υπάρχει πολύ μεγάλη κρίση».
Όπως τονίζει η κ.Μάτσα, η κοινωνία δεν θα πρέπει να εφησυχάζει, επειδή οι στατιστικές δείχνουν ότι δεν αυξάνεται η χρήση της ηρωίνης. «Έχει αυξηθεί η χρήση των νέων συνθετικών ουσιών που κυκλοφορούν στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια με πολύ μεγάλη διάδοση. Είναι πάρα πολλές, είναι γύρω στις 150 και ανακαλύπτονται διαρκώς καινούργιες. Μόνο πέρσι ανακαλύφθηκαν και μπήκαν στην αγορά 29 καινούργιες συνθετικές ουσίες, το 2010 είχαν μπει άλλες 21 νέες ουσίες».
«Από τη στιγμή που μπήκαμε στην κρίση τα πράγματα έχουν γίνει πολύ χειρότερα» υπογραμμίζει η κ. Μάτσα, τονίζοντας ότι οι λόγοι που κάνουν τα παιδιά να στρέφονται στις ουσίες παραμένουν και γίνονται όλο και πιο σοβαροί.
«Όλο και πιο πολλά παιδιά σε όλο και πιο μικρές ηλικίες στρέφονται στις ουσίες και τελικά εξαρτώνται από αυτές. Και μαζί με την αύξηση της διάδοσης των ουσιών αυξάνεται η διάδοση και όλων των άλλων εξαρτήσεων, από το Διαδίκτυο, από την τροφή, από το τζόγο.
»Η κρίση κάνει τους νέους να πιστεύουν ότι η ζωή τους αδειάζει από νόημα, ότι δεν έχει καμία προοπτική, δεν έχουν μέλλον και δεν έχουν και παρόν. Έτσι αναζητούν τρόπους φυγής από αυτή την πραγματικότητα. Και τελικά μια ολόκληρη γενιά χάνεται.
»Χρησιμοποιούν ό,τι βρουν μπροστά τους ό,τι κι αν σημαίνει για την υγεία τους και τη ζωή τους. Δεν τους λέει τίποτα η ζωή τους».
«Αιμορραγούν» τα κέντρα πρόληψης
Η κ. Μάτσα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα κέντρα πρόληψης εξαιτίας των περικοπών. «Τα κέντρα πρόληψης υπολειτουργούν τα περισσότερα γιατί το προσωπικό τους δεν πληρώνεται, δεν έχουν πόρους, δεν γίνεται δουλειά στο δρόμο όση θα έπρεπε, το λεγόμενο streetwork. Είναι λίγες ομάδες αυτές. Για παράδειγμα τα δημόσια προγράμματα, όπως είναι το δικό μας ή το αντίστοιχο της Θεσσαλονίκης δεν μπορούν να αναπτύξουν τις ομάδες streetwork που θα θέλαμε γιατί δεν χρηματοδοτούνται, αντίθετα υπάρχουν περικοπές. Και όλα αυτά έχουν επιπτώσεις. Νομίζει κανείς ότι κάνει οικονομία με αυτές τις περικοπές, αλλά ουσιαστικά οι δαπάνες μεγαλώνουν διαρκώς».
Το γενικότερο κλίμα της ανασφάλειας υπάρχει και στο χώρο της απεξάρτησης, στα θεραπευτικά προγράμματα. «Κανένας δεν ξέρει αν αύριο θα έχει τη δουλειά του, με τα λεφτά που παίρνει δεν ξέρει αν αύριο θα μπορεί να πληρώσει το νοίκι του. Είναι τέτοιες οι συνθήκες που δυσκολεύουν και αυτούς που πιστεύουν σε αυτό που κάνουν».
Κριτική στον Ανδρέα Λοβέρδο
Για τον τρόπο, με τον οποίο χειρίστηκε το θέμα των ναρκωτικών, η κ.Μάτσα ασκεί σκληρή κριτική στον προηγούμενο υπουργό Υγείας, Ανδρέα Λοβέρδο. «Βγαίνει ο προηγούμενος υπουργός και λέει “να το έλυσα το πρόβλημα με το να βάλω μια μονάδα υποκατάστατων σε κάθε γενικό νοσοκομείο”. Ποιο πρόβλημα έλυσε; Μειώθηκαν οι τοξικομανείς, τα νέα κρούσματα εξαρτήσεων; Οι περισσότεροι που είναι στα προγράμματα υποκαταστάτων κάνουν παράλληλη χρήση παράνομων ναρκωτικών. Αυτό δεν το βλέπουμε; Κλείνουμε τα μάτια; Τι έλυσε σαν πρόβλημα. Και το εμφανίζει σαν λύση, σαν θεραπεία. Ποια θεραπευτική αντιμετώπιση;
»Θεραπεία απεξάρτησης σημαίνει ότι αυτός ο άνθρωπος που μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία κάνει πολύ μεγάλες αλλαγές στον εαυτό του, κατανοώντας τους λόγους που τον έκαναν να στραφεί στις ουσίες, κάνοντας αλλαγές και στις ψυχολογικές του λειτουργίες και στον τρόπο της ζωής του, βάζει δραστηριότητες συλλογικές, βάζει στόχους, αγωνίζεται για πράγματα, έχει μάθει να αναλαμβάνει ευθύνες και υποχρεώσεις και βγαίνει πια στην κοινωνία να διεκδικήσει έναν ισότιμο ρόλο με όλους. Αυτό σημαίνει απεξάρτηση και κοινωνική επανένταξη. Δεν είναι η συντήρηση απεξάρτηση.
»Πώς να αποστιγματιστούν αυτά τα άτομα όταν δημιουργούνται όλες αυτές οι προϋποθέσεις που συντηρούν τη λαθεμένη αντίληψη, το καταστροφικό κοινωνικό στερεότυπο ότι η τοξικομανία είναι μία χρόνια ανίατη νόσος του εγκεφάλου;».
Κική Μαργαρίτη
