Ο μύθος του ανθρώπινου εγκεφάλου
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος και οι δραστηριότητες του είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ανθρώπινης φύσης. Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας, οπότε εάν καταφέρναμε να εκμεταλλευτούμε και το υπόλοιπο 90% τότε μάλλον θα ήμασταν σοφοί
Αν και είναι μια ιδιαίτερα ελκυστική ιδέα, η θεωρία αυτή δεν είναι παρά ένας μύθος, αναφέρει ο νευρολόγος Barry Gordon από το πανεπιστήμιο Johns Hopkins στην Βαλτιμόρη.
Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο άτομο από το οποίο ξεκίνησε η όλη η συγκεκριμένη θεωρία, ο μύθος όμως αυτός έχει συνδεθεί με τον Αμερικανό ψυχολόγο και συγγραφέα William James, σύμφωνα με τις δηλώσεις του οποίου αξιοποιούμε μόνο ένα μικρό ποσοστό των δυνατοτήτων μας.
Η θεωρία αυτή συνδέεται επίσης με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος χρησιμοποίησε αυτή τη θεωρία για εξηγήσει τις δυνατότητες του.
Η διαχρονικότητα του μύθου, όπως αναφέρει ο Gordon, οφείλεται στην αντίληψη των ίδιων των ανθρώπων για τον εγκέφαλο τους καθώς αποδίδουν οποιοδήποτε ελάττωμα στο ποσοστό της ανεκμετάλλευτης φαιάς ουσίας.
Αυτό όμως που φαίνεται να είναι πιο σωστό είναι ότι κάποιες στιγμές στη ζωή μας, όταν απλά καθόμαστε και σκεφτόμαστε, πιθανότατα χρησιμοποιούμε μόνο το 10% των δυνατοτήτων του εγκεφάλου μας.
«Τελικά αυτό που αποδεικνύεται είναι ότι ουσιαστικά χρησιμοποιούμε σχεδόν κάθε μέρος του εγκεφάλου μας με το μεγαλύτερο μέρος του τις περισσότερες φορές να είναι ενεργό,» προσθέτει ο Gordon.
«Διαφορετικά θα μπορούσαμε να το σκεφθούμε ως εξής: Ο εγκέφαλος αποτελεί το 3% του βάρους του ανθρώπινου σώματος ενώ χρησιμοποιεί το 20% της ενέργειας του σώματος.»
Ένας μέσος ανθρώπινος εγκέφαλος ζυγίζει σχεδόν 3 λίβρες και αποτελείται από τον κύριο εγκέφαλο, ο οποίος καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό του εγκεφάλου και αναλαμβάνει όλες τις υψηλές γνωστικές λειτουργίες, την παρεγκεφαλίδα, η οποία ελέγχει τον συντονισμό των κινήσεων και της ισορροπίας και το στέλεχος του εγκεφάλου, το οποίο ελέγχει ασυνείδητες λειτουργίες όπως η αναπνοή.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της ενέργειας που χρησιμοποιείται από τον εγκέφαλο ενεργοποιεί την άμεση έναρξη της επικοινωνίας των νευρώνων. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτή ακριβώς η έναρξη των νευρώνων και η σύνδεση μεταξύ τους ενεργοποιεί όλες τις εγκεφαλικές λειτουργίες.
Το υπόλοιπο της εγκεφαλικής ενέργειας χρησιμοποιείται για τον έλεγχο όλων των δραστηριοτήτων, τόσο ασυνείδητων αλλά και συνειδητών όπως οι παλμοί της καρδιάς αλλά και η ικανότητα της οδήγησης.
Αν και είναι αληθές ότι σε οποιαδήποτε στιγμή όλες οι περιοχές του εγκεφάλου δεν είναι ενεργές, οι ερευνητές που χρησιμοποιούν τις τεχνικές απεικόνισης εγκεφάλου έχουν δείξει ότι, όπως και οι μύες του σώματος, οι περισσότερες χρησιμοποιούνται για ένα ολόκληρο 24ωρο.
«Σύμφωνα με επιστημονικές ενδείξεις κατά τη διάρκεια μιας μέρας κάποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει το 100% του εγκεφάλου,» σχολιάζει ο νευρολόγος John Henley από το Mayo Clinic στο Rochester, Minn.
Ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου, περιοχές όπως ο μετωπικός φλοιός, ο οποίος ελέγχει δραστηριότητες όπως τα υψηλά επίπεδα σκέψης και της αυτογνωσίας, η οποία βοηθάει τους ανθρώπους να έρχονται σε επαφή με το περιβάλλον τους, είναι ενεργές, εξηγεί ο Henley.
Πάρτε για παράδειγμα την απλή διαδικασία του πρωινού καφέ. Κατευθύνεστε προς την καφετιέρα, γεμίζετε το ποτήρι σας, ο ινιακός λοβός και το μεσολόβιο τοίχωμα του εγκεφάλου, οι περιοχές ελέγχου της κίνησης, τα βασικά γάγγλια και οι μετωπικοί λοβοί είναι όλοι ενεργοί. Στην ουσία μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα λαμβάνει χώρα ένας καταιγισμός διεργασιών.
«Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι εάν ο εγκέφαλος τραυματιστεί δεν θα μπορέσει κάποιος να πραγματοποιεί καθημερινές εργασίες,» συνεχίζει ο Henley.
«Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν εγκεφαλικές βλάβες ή έχουν αφαιρέσει μέρη του εγκεφάλου τους και ζουν σχεδόν φυσιολογικές ζωές, κάτι το οποίο συμβαίνει γιατί ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει ένα ιδιαίτερο τρόπο να εξισορροπεί τις διαδικασίες και να επιβιώνει.
Η χαρτογράφηση των διάφορων περιοχών του εγκεφάλου και των διεργασιών αποτελεί μέρος της κατανόησης των πιθανών επιπτώσεων της βλάβης αυτής της περιοχής. Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι οι νευρώνες που πραγματοποιούν παρόμοιες διεργασίες τείνουν να ομαδοποιούνται.
Για παράδειγμα, οι νευρώνες που ελέγχουν την κίνηση του αντίχειρα ταξινομούνται δίπλα σε εκείνους που ελέγχουν την κίνηση του δείκτη.
Για αυτό το λόγο, κατά τη διάρκεια μιας εγκεφαλικής επέμβασης, οι νευροχειρουργοί είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις ομάδες των νευρώνων που σχετίζονται με την όραση, την ακοή και την κίνηση, επιτρέποντας στον εγκέφαλο να διατηρεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό δραστηριότητας.
Αυτό που δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητό είναι ο τρόπος με τον οποίο οι διάφορες ομάδες νευρώνων του εγκεφάλου συνεργάζονται για να δημιουργήσουν τη συνείδηση.
Προς το παρόν δε υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις για την ύπαρξη μιας συγκεκριμένης περιοχής συνείδησης, η οποία κάνει τους ειδικούς να πιστεύουν ότι πρόκειται για μια πραγματική συλλογική προσπάθεια.
Τελικά αυτό που θα μπορούσε να πει κανείς για τον περίφημο «καθοδηγητή» της ανθρώπινης φύσης είναι ότι αυτό που συμβαίνει ότι δεν χρησιμοποιούμε μόνο το 10% των λειτουργιών του αλλά κατανοούμε μόνο το 10% αυτών.
