Δορυφόροι φωτογραφίζουν τους καύσωνες

Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας και οι καύσωνες... μπαίνουν στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας ESA μέσω ερευνητικού προγράμματος (Urban Heat Islands - UHI), στο οποίο συμμετέχει και το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

Ο δρ Ι. Δαγκλής (κέντρο), μαζί με άλλους Ελληνες ερευνητές, πραγματοποιεί θερμικές μετρήσεις στην ταράτσα του νέου Μουσείου της Ακρόπολης.

Ενα από τα πλέον γνώριμα προβλήματα των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας μας, αλλά και γενικότερα της Νότιας Ευρώπης, είναι τα επαναλαμβανόμενα κύματα καύσωνα, που κατά την τελευταία δεκαετία έχουν προκαλέσει αύξηση της θνησιμότητας κυρίως ηλικιωμένων πολιτών.

Χάρτης της θερμοκρασίας εδάφους στην Αττική. Δεξιά, η κλίμακα μέτρησης σε βαθμούς Κελσίου. Χρησιμοποιήθηκαν μετρήσεις από δορυφορικό δέκτη. Είναι ευδιάκριτη η δημιουργία της αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα με διαφορά σχεδόν 10 βαθμών Κελσίου από την ύπαιθρο της Αττικής

Ωστόσο, το πρόβλημα φαίνεται να γενικεύεται, καθώς το εφιαλτικό καλοκαίρι του 2003 με τον ακραίο καύσωνα σκότωσε 52.000 Ευρωπαίους, εκ των οποίων τα 15.000 θύματα καταγράφηκαν στη Γαλλία και μάλιστα κυρίως στο βόρειο τμήμα της χώρας - εκεί όπου μάλλον κανείς δεν θα το περίμενε!

Ποια σχέση, όμως, μπορεί να έχει μια διαστημική υπηρεσία με φαινόμενα καύσωνα;

«Η σχέση αυτή μπορεί να μην είναι προφανής για τον μη ειδικό, ωστόσο είναι όχι μόνο υπαρκτή, αλλά και πολύ ισχυρή! Η δορυφορική τηλεπισκόπηση της Γης, δηλαδή η παρακολούθηση φυσικών διεργασιών με ειδικά όργανα από το Διάστημα, έχει μία ιστορία και εξελικτική πορεία σχεδόν 50 ετών, αφού η ιδέα για διαστημικές πλατφόρμες παρατήρησης της Γης παρουσιάστηκε σχεδόν από την αρχή της διαστημικής εποχής», δηλώνει στο «Εθνος» ο συντονιστής της ελληνικής συμμετοχής Δρ Ιωάννης Δαγκλής, διευθυντής του ΙΔΕΤ.

Οι καύσωνες πλήττουν κυρίως τις αστικές περιοχές λόγω της τοπικής δυσανάλογης αύξησης της θερμοκρασίας, φαινόμενο που είναι γνωστό ως αστική θερμική νησίδα.

Πυκνοδομημένες πόλεις με χαμηλά ποσοστά χώρων πρασίνου -όπως η Αθήνα- είναι ακόμη πιο επιρρεπείς σε κύματα καύσωνα, καθώς η θερμοκρασία στο κέντρο της πόλης μπορεί να είναι μέχρι και 10 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από ό,τι στην ύπαιθρο που περιβάλλει τις πόλεις.

Το σημαντικότερο και πιο ανησυχητικό είναι ότι ο αστικός πληθυσμός μπορεί να πληγεί από κύμα καύσωνα ακόμη και όταν η μέση θερμοκρασία της ευρύτερης περιοχής κινείται σε μέτρια επίπεδα.

«Καυτός» συνδυασμόςΟταν ωστόσο υπάρχει συνδυασμός υψηλών θερμοκρασιών, χαμηλών ταχυτήτων ανέμου και υψηλής σχετικής υγρασίας, έχουμε τον «ιδανικό συνδυασμό», που οδηγεί μεγάλα τμήματα αστικού πληθυσμού σε συνθήκες θερμικού στρες.

Ο κ. Δαγκλής επισημαίνει ότι η δορυφορική τηλεπισκόπηση περιλαμβάνει ένα ευρύ πλήθος τεχνολογιών και τεχνικών μέτρησης φυσικών μεγεθών (όπως για παράδειγμα της θερμοκρασίας, της σύστασης του εδάφους, της νεφοκάλυψης, της υγρασίας, της βιομάζας κ.λπ.) μέσω διαφόρων ειδών ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (π.χ. οπτικό μέρος του φάσματος, υπέρυθρο, μικροκύματα κ.λπ).

«Τηλεπισκόπηση σημαίνει μέτρηση από μακριά. Χρησιμοποιούμε ακριβώς τις ίδιες τεχνολογίες «τηλε-μετρήσεων» στην παρατήρηση της Γης και στην εξερεύνηση του σύμπαντος, δηλαδή στη διάγνωση του διαστημικού χώρου, την εξερεύνηση των πλανητών και την «ψηλάφηση» αστέρων και γαλαξιών.

Ο συνδυασμός δορυφορικών μετρήσεων και μετεωρολογικών μετρήσεων εδάφους παρέχει ένα ισχυρό και οικονομικά αποδοτικό μέσο για την περιβαλλοντική παρακολούθηση της επιφάνειας της Γης και της ατμόσφαιράς της.

Η κεντρική ιδέα του ερευνητικού έργου που υλοποιούμε είναι η χρήση αυτών των μέσων μαζί με ειδικά υπολογιστικά εργαλεία μοντελοποίησης του κλίματος για την πληρέστερη κατανόηση της εμφάνισης και της εξέλιξης των φαινομένων αστικής θερμικής νησίδας και τον αποτελεσματικό σχεδιασμό άμβλυνσης των επιπτώσεών τους και μείωσης των κινδύνων των κυμάτων καύσωνα.

Αντιμετωπίζουμε πολύ αποτελεσματικότερα τον εχθρό όταν τον γνωρίζουμε καλά».

ΕΔΑΦΟΥΣ, ΑΕΡΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ
Μετρήσεις πέρυσι στην Αθήνα

Στο πλαίσιο υποστήριξης του έργου UHI, διοργανώθηκε πέρυσι το καλοκαίρι καμπάνια μετρήσεων εδάφους, αέρος και διαστήματος με αντικείμενο την Αθήνα και κωδική ονομασία Thermopolis 2009 και οικονομική υποστήριξη από την ESA. Στην καμπάνια συμμετείχαν πολλοί ελληνικοί φορείς (ΙΔΕΤ, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ΕΜΥ).

Μετρήσεις έγιναν σε διάφορα σημεία της Αθήνας - μεταξύ άλλων πάνω στην ταράτσα του νέου μουσείου της Ακρόπολης και πάνω στον βράχο της Ακρόπολης. Οι μετρήσεις από αέρος πραγματοποιήθηκαν από το ισπανικό Instituto Nacional de Tecnica Aerospacial και την ελληνική εταιρεία Airphotographic.

Στέλλα Κεμανετζή

ΠΗΓΗ  ((  http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=22716959  ))