50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΞΩΓΗΙΝΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ

50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΞΩΓΗΙΝΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ

Σε αναμονή κλήσης...

Πιο έτοιμοι από ποτέ δηλώνουν οι επιστήμονες του ινστιτούτου SETI

Μέρος της συστοιχίας ραδιοτηλεσκοπίων Αλλεν, στο Χατ Κρικ της Καλιφόρνιας, που σαρώνει τον ουρανό από το 2007 προσπαθώντας να εντοπίσει σήματα προερχόμενα από νοήμονα ζωή σε κάποιο μακρινό σημείο του σύμπαντος

ιστορία της αναζήτησης εξωγήινης νοήμονος ζωής ξεκινάει μόλις δύο χρόνια μετά την εκτόξευση από τη Σοβιετική Ενωση του «Σπούτνικ-1», του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης, το 1957. Δύο φυσικοί του πανεπιστημίου Κορνέλ, ο Φ. Μόρισον και ο Τζ. Κοκόνι, δημοσιεύουν άρθρο στο οποίο επισημαίνουν τη σχετική ευκολία με την οποία τα ραδιοκύματα μπορούν να ταξιδέψουν ανάμεσα στα άστρα και διατυπώνουν τη σκέψη ότι ίσως είναι δυνατός ο εντοπισμός της παρουσίας εξωγήινων πολιτισμών με τη βοήθεια ραδιοτηλεσκοπίων. Πρότειναν, επίσης, να διερευνηθεί πρώτα και κύρια το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που αντιστοιχεί στα μικροκύματα, καθώς είναι το πιο ήσυχο στη φύση και επιπλέον περιέχει πολλές φυσικές γραμμές εκπομπής, που είναι πολύ πιθανό να έχουν μελετηθεί από τους ραδιοαστρονόμους οποιουδήποτε ανεπτυγμένου πολιτισμού. Τους φαινόταν πολύ πιθανό οι κλήσεις των «κοσμικών τηλεφώνων» να γίνονται στην μπάντα των μικροκυμάτων.

Την ίδια περίοδο, ο Φρανκ Ντρέικ, ένας νεαρός αστρονόμος που δούλευε ανεξάρτητα από τους Μόρισον και Κοκόνι, διαμόρφωσε μια πειραματική ερευνητική διάταξη ανίχνευσης σημάτων από εξωγήινους πολιτισμούς. Στις 8 του Απρίλη του 1960 στόχευσε το διαμέτρου 26 μέτρων ραδιοτηλεσκόπιο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Ραδιοαστρονομίας των ΗΠΑ προς δύο κοντινά άστρα. Σαρώνοντας με τον μονοκάναλο δέκτη του πάνω και κάτω στην μπάντα των μικροκυμάτων, ο Ντρέικ αφιέρωσε αρκετές βδομάδες ψάχνοντας για εξωγήινα σήματα. Το πρόγραμμα Οζμα του Ντρέικ ήταν η πρώτη σύγχρονη έρευνα για εξωγήινη νοημοσύνη.

Από τότε έχουν γίνει περισσότερα από 100 ανάλογα προγράμματα σε όλο τον κόσμο, μερικά από αυτά πολύ βραχύβια και μερικά πολυετούς διάρκειας. Το 1970 για την έρευνα για εξωγήινη νοημοσύνη ενδιαφέρθηκε και η NASA, αλλά μόλις το 1988 άρχισε ουσιαστικά ένα πρόγραμμα SETI (Search for ExtraTerrestrial Intelligence - Αναζήτηση για ΕξωΓήινη Νοημοσύνη). Οι παρατηρήσεις ξεκίνησαν το 1992, αλλά ένα χρόνο αργότερα το Κογκρέσο διέκοψε τη χρηματοδότηση. Μέρος του προγράμματος αυτού, γνωστού ως πρόγραμμα Φοίνιξ, συνέχισε το ινστιτούτο SETI. Οι πρώτες παρατηρήσεις έγιναν με το αυστραλιανό ραδιοτηλεσκόπιο Παρκς διαμέτρου 64 μέτρων και συνεχίστηκαν για πεντέμισι χρόνια με το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου (305 μέτρα) στο Αρεσίμπο του Πουέρτο Ρίκο. Το σύστημα ελέγχου παρακολουθούσε ταυτόχρονα 58 εκατομμύρια κανάλια ραδιοκυμάτων, πραγματοποιώντας το αντίστοιχο του προγράμματος Οζμα μέσα σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, καθώς ήταν 100 τρισεκατομμύρια φορές πιο αποτελεσματικό από το σύστημα που είχε χρησιμοποιηθεί 40 χρόνια νωρίτερα.

Σκοπός του ινστιτούτου SETI είναι η εξερεύνηση, κατανόηση και εξήγηση της προέλευσης, της φύσης και της εξάπλωσης της ζωής στο σύμπαν. Ιδρύθηκε το 1984 και από το 1993 που τερματίστηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ η κρατική οικονομική ενίσχυση που λάμβανε, συνεχίζει την έρευνα με χρηματοδοτήσεις ιδιωτών και εταιρειών κυρίως από το χώρο της τεχνολογίας. Ανεξάρτητα από το τυχόν πραγματικό ενδιαφέρον των χρηματοδοτών για το ερευνητικό αντικείμενο του SETI, δε χάνουν την ευκαιρία να παρουσιαστούν ως μαικήνες της επιστήμης, σε έναν κόσμο που κάθε επίγεια αλλά και προσανατολισμένη στον ουρανό ανθρώπινη δραστηριότητα δυναστεύεται από τις διαθέσεις και τις κερδοσκοπικές στοχεύσεις του κεφαλαίου.

Ο Φρανκ Ντρέικ (όρθιος στο κέντρο), πρωτοπόρος της αναζήτησης νοήμονος ζωής, μαζί με συναδέλφους του, το 1962 στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Ραδιοαστρονομίας των ΗΠΑ

Σήμερα είναι υπό εξέλιξη πολλά προγράμματα αναζήτησης εξωγήινης νοημοσύνης, όπως το SERENDIP, που πραγματοποιεί στο ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο το πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, και η αυστραλιανή εκδοχή της έρευνας που πραγματοποίησε το SETI στο Αρεσίμπο και διεξάγεται τώρα από το ραδιοτηλεσκόπιο Παρκς. Το ινστιτούτο SETI, μαζί με το πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, κατασκεύασε και χρησιμοποιεί από το 2007 τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Αλλεν, που ισοδυναμεί με ένα μοναδικό ραδιοτηλεσκόπιο διαμέτρου 100 μέτρων. Πρόκειται για το πρόγραμμα - πιλότο μεγαλύτερων συστοιχιών ραδιοτηλεσκοπίων που σχεδιάζονται για την επόμενη δεκαετία.

Η τεχνολογική πρόοδος που έχει μεσολαβήσει από την εποχή που άρχιζε η έρευνα για εξωγήινη νοημοσύνη μέχρι σήμερα, ίσως στο προσεχές μέλλον κάνει δυνατή την ανίχνευση ανεπτυγμένων πολιτισμών όχι από τον εντοπισμό στοχευμένων σημάτων επικοινωνίας, αλλά από το ίδιο είδος θορύβου που αθέλητα εκπέμπει και ο ανθρώπινος πολιτισμός, μέσω των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και των εκπομπών ραντάρ. Οι επιστήμονες που συμμετέχουν στην έρευνα για εξωγήινη νοημοσύνη, παρά την πρώτη άκαρπη πεντηκονταετία, είναι αισιόδοξοι ότι θα βρεθούν σήματα που θα δείχνουν ότι δεν είμαστε η μόνη νοήμων μορφή ζωής στο σύμπαν. Την αισιοδοξία τους στηρίζουν και στην ανακάλυψη, την τελευταία πενταετία, ότι τουλάχιστον το 3-5% των άστρων που μοιάζουν με τον Ηλιο έχουν πλανητικά συστήματα. Ισως μόνο στο Γαλαξία μας να υπάρχουν δεκάδες δισεκατομμύρια πλανήτες. Επιπλέον, συσσωρεύονται τα στοιχεία που δείχνουν ότι όχι μόνο η Γη, αλλά και ο Αρης, ο δορυφόρος του Δία, Ευρώπη και ίσως και άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού συστήματος έχουν νερό, άρα το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και σε αρκετούς εξωπλανήτες.

Στο παρελθόν οι έρευνες για εξωγήινη νοημοσύνη ήταν περιορισμένης ευαισθησίας και γίνονταν όταν έμενε ελεύθερος χρόνος σε ραδιοτηλεσκόπια από τις άλλες πιο συμβατικές έρευνες. Τα πράγματα αλλάζουν με τη συστοιχία Αλλεν και εκείνες που θα ακολουθήσουν, αλλά και με το πρόγραμμα SERENDIP, που θα εκτελείται παράλληλα με τη συμβατική παρατήρηση του γαλακτικού επιπέδου από το ραδιοτηλεσκόπιο Παρκς.

ΠΗΓΗ ((  http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5795007&publDate=22/8/2010  ))